Een experiment met ChatGPT laat zien dat als miljardairs belasting betalen in hetzelfde tempo als de gemiddelde Hawaiiaan (ongeveer 14%) miljarden aan extra inkomsten zou genereren, maar de werkelijke impact is veel complexer dan eenvoudige wiskunde suggereert. De analyse van de AI onthult een mix van potentiële winsten, gedragsreacties en politieke hindernissen die de werkelijke uitkomst bepalen.
De belastingbasis van Hawaï
Inwoners van Hawaï worden geconfronteerd met enkele van de hoogste gecombineerde staats- en lokale belastingen in de VS – ongeveer 14% van het inkomen. Het toepassen van dit tarief op de inkomsten van miljardairs zou volgens ChatGPT aanzienlijke inkomsten kunnen opleveren. De berekening hangt echter af van hoe miljardairs geld verdienen. Rijkdom in activa (aandelen, onroerend goed) wordt pas belast als het wordt verkocht of als inkomen wordt gerealiseerd, waardoor er een groot boekhoudkundig verschil ontstaat.
De AI heeft twee scenario’s gemodelleerd:
- Conservatief (1% vermogensrealisatie): Als miljardairs jaarlijks slechts 1% van hun $5,5-6,6 biljoen aan vermogen omzetten in belastbaar inkomen, is dat $55-66 miljard. Met 14% levert dit jaarlijks 7,7 tot 9,2 miljard dollar aan belastingen op – een extra 6,6 tot 7,9 miljard dollar vergeleken met de huidige schattingen van ongeveer 2% effectieve tarieven.
- Hoger (5% vermogensrealisatie): Een conversie van 5% levert $275–330 miljard aan belastbaar inkomen op, resulterend in $38,5–46,2 miljard aan belastingen. Dit zou 33 tot 39,6 miljard dollar meer opleveren dan miljardairs momenteel betalen.
Complicaties uit de echte wereld
Deze cijfers gaan ervan uit dat miljardairs passief hogere belastingen accepteren. De AI voorspelt anders. De belastingontwijking zou enorm toenemen: rijke individuen zouden geavanceerde strategieën gebruiken om inkomsten uit te stellen, activa te verschuiven of deals te structureren om de verplichtingen te minimaliseren.
“Hogere wettelijke tarieven vergroten doorgaans de pogingen tot ontwijking, tenzij de handhaving en het ontwerp van de wetgeving tegelijkertijd worden aangescherpt.”
De AI merkt ook op dat het belasten van inkomen gemakkelijker is dan het rechtstreeks belasten van rijkdom. Een vermogensbelasting van 14%, die potentieel honderden miljarden zou opleveren, zou met ernstige juridische uitdagingen te maken krijgen. Meer haalbare opties zijn onder meer het verhogen van de kapitaalwinstpercentages of het verhogen van de topbeugels.
Geld en prioriteiten
Met de verwachte miljarden zouden belangrijke programma’s kunnen worden gefinancierd: kinderopvang, huisvesting, klimaatinitiatieven of tekortreductie. Ter context: 35 miljard dollar per jaar is niet transformatief vergeleken met de totale federale uitgaven, maar zou gerichte verbeteringen kunnen opleveren.
Politieke en juridische obstakels
De AI schuwt de politieke realiteit niet. Elke poging om de belastingen op miljardairs te verhogen zou leiden tot onmiddellijke rechtszaken, lobbywerk en reacties in de media.
“Miljardairs en hun bedrijven hebben politieke invloed; het beleid zal waarschijnlijk te maken krijgen met rechtszaken en krachtig lobbyen.”
Het eindresultaat
Miljardairs belastingen laten betalen op Hawaï-niveau op hun inkomen zou miljarden opleveren (potentieel 7 tot 40 miljard dollar per jaar), maar handhaving, ontwijking en juridische strijd zouden de daadwerkelijke inkomsten verminderen. Het rechtstreeks belasten van rijkdom is zelfs nog moeilijker en stuit op grotere politieke weerstand.
De AI suggereert dat, hoewel hogere inkomsten waarschijnlijk zijn, dit de overheidsfinanciën niet fundamenteel zal hervormen. Het echte resultaat zou een complex samenspel van beleid, economie en politieke krachten zijn.
